Gaat de 45+ vrouw ons seksueel bevrijden?
(Spoiler: ja!) En over feministische smaakjes.
In All Fours van Miranda July kan het hoofdpersonage (kunstenares, 45 jaar, getrouwd, één kind) niet klaarkomen als ze seks heeft met haar ogen open. Tenminste, tijdens de seks met haar man.
Er is ook één ding wat ze haar man al die jaren niet heeft verteld, namelijk dat ze ooit als sekswerker werkte. Ze vertelt het hem niet als ze elkaar ontmoeten, en daarna weet ze niet hoe of wanneer ze het dan nog moet vertellen. Maar ze vertelt het ook niet omdat ze bang is dat het hém zeer zal doen. Dat hij het misschien niet aankan dat ze meerdere versies is. Dat ze niet alleen de vrouw is die hij (graag) ziet. Dat haar seksualiteit ook buiten hem bestaat.
Ze durft tijdens de seks dus eigenlijk niet helemaal zichzelf te zijn bij hem. Niet al haar seksuele kanten en verlangens aan hem te laten zien. Ik wil niet zeggen dat het ideaal per se is dat we ál onze seksuele verlangens aan één iemand moeten laten zien, maar het zit haar duidelijk dwars. Ze wil steeds minder seks met haar man. En als ze een jongen twee keer zo jong als zichzelf als ‘minnaar’ krijgt (en daarna een vrouw van haar leeftijd) wordt ze wel knetterend geil, met haar ogen open. Ze kan helemaal zichzelf zijn.
Alle verlangens toestaan
In de film Babygirl van Halina Reijn – vanaf 2 januari in de bioscoop – kampt hoofdpersonage Romy (succesvol CEO, 48 jaar, getrouwd, twee kinderen) met eenzelfde probleem. Haar man weet niet waar ze écht opgewonden van wordt. Tijdens de seks met hem doet ze al jaren alsof ze klaarkomt. Om daarna op de vloer van haar badkamer écht klaar te komen. Met porno waarin de vrouw wordt gedomineerd.
Het zou kunnen dat ze deze verlangens al haar hele leven gehad heeft, dat zegt ze in ieder geval tijdens een huilerige ruzie. Dat ze ermee geboren is. Maar het kan ook zijn dat die verlangens om seksueel gedomineerd te worden, zijn ontstaan – of in ieder geval gegroeid – door de macht en verantwoordelijkheid die ze in het dagelijkse leven heeft.
Romy probeert het haar man één keer te vertellen. Met een deken over haar hoofd heen. Ze zegt dat ze een keer seks met hem wil terwijl ze zo’n pornofilmpje kijkt. Als hij haar niet goed verstaat, afwijzend reageert, het niet snapt, zegt ze: laat maar.
Ook Romy krijgt net als de naamloze verteller in All Fours een jongere lover. Een met wie ze wel haar hele seksuele zelf kan zijn, of eigenlijk: ook de seksuele zelf uit haar fantasieën. Als haar man vervolgens seks initieert, kan ze hem eigenlijk niet meer aankijken – zo erg walgt ze ineens van hem.
Waar we dan eigenlijk van walgen, denk ik, want ook ik herken dit gevoel heus weleens, is van onszelf. Dat het niet lukt om de meest prangende vorm of verlangens van jezelf op dat moment te tonen. Om te zeggen dat je iets wél of juist niet wilt. Want alleen in die verbinding (veiligheid) kan je echt geil worden.
Drie feministische (seks)smaken
Mogen vrouwen seksueel alles verlangen, vragen deze roman en film. Of eigenlijk: mag de 45+ vrouw dat?
Natuurlijk mag dat niet. Als er één vrouw ge-de-seksualiseerd wordt, is het de 45+ vrouw. (En de zwangere.) Maar het fijne is: daar trekken deze twee vrouwen zich niks van aan. Het is haar laatste kans – denkt de vrouw uit All Fours – om haar seksuele verlangens achterna te gaan. Want hierna begint de menopauze. Ze ontvouwt haar seksualiteit op een manier die je niet vaak ziet bij twintiger en dertigers. En daarmee bevrijdt ze ook alle jongere mensen. Of tenminste, ík dacht na het lezen van All Fours vooral: laat maar komen die (peri)menopauze.
Er klinkt ook kritiek op Babygirl. Het verlangen van Romy om gedomineerd te worden, om klein bij een man te zijn, zou de status quo in stand houden
Ik denk dat er drie feministische smaken zijn om naar dit soort kwesties te kijken. Smaakje nummer één: seksuele verlangens zijn politiek, en dienen dus politiek correct te zijn. Als je een feminist bent, dien je je seksuele verlangens zo te trainen dat ze overeenkomen met je politiek. Twéé: je seksuele verlangens zijn persoonlijk, en je mag dus alles verlangen. Je kunt dan feminist zijn én verlangen naar mannen die je domineren (en borstvergrotingen etc.). Of smaak nummer drie: je erkent dat seksuele verlangens zowel persoonlijk als politiek zijn, en dus worden bepaald door machtsstructuren (waarin mannen nog steeds de topdogs zijn). Je kunt dan feminist zijn, al je verlangens accepteren (om groot en klein te zijn, machtig en machteloos) én proberen om je seksuele verlangens los te maken van de politiek. Niet politiek correct, maar losgezongen.
Het zal je verbazen wat je dan voor seksuele verlangens tegenkomt, schrijft Amia Srinivisan in Het recht op seks.
Het overkomt het hoofdpersonage in All Fours. Ze weet niet waar ze precies naar verlangt, maar ze krijgt een hele nieuwe wereld zonder kaders. Door de meest geweldige queerseks later in het boek, gaat dit verhaal niet alleen om de combinatie van 45+vrouw met mannelijke twintiger. Het gaat minder om macht dan in Babygirl, en dat vond ik bevrijdend want seks gaat traditioneel gezien al zo vaak over macht. Bij July gaat het meer om intimiteit, erotiek, sensualiteit.
Wat ik me wel afvroeg door deze twee verhalen: kan de 45+ vrouw alleen ‘sexy’, of zelfs maar seksueel, worden (gemaakt) door de jongere man? Is er dan alsnog jeugdigheid en een man nodig om haar waarde te verhogen?
Voor de rest wil ik niet te veel spoilen. Lees het boek en kijk de film vooral zelf. Eén ding kan ik wel verklappen: op het eind hebben beide personages hun ogen niet meer dicht geperst tijdens de seks.
Nog wat lees- en luistertips voor in de vakantie <3
Ik ontdekte de podcast Een goed systeem van socioloog Willem Schinkel en Yousef Gnaoui, en vind het echt heel goed. Ze gaan onder meer dieper in op facisme en witheid. De aflevering ‘Gender en sex zijn altijd politiek’ zal je zeker bekoren.
Een geweldig portret van Dan Savage in De Groene Amsterdammer. Savage is sekscolumnist en -podcastmaker, bedacht de term monogamisch, en verklaart de populariteit van Trump aan de mannelijke verontwaardiging dat ze niet zo makkelijk meer een vrouw kunnen krijgen zoals hun opa’s. In plaats van een betere man te worden, stemmen ze rechts.
Voor ILFU schreef ik een (gratis te lezen) essay over wat ik aan seksualiteit mis in de literatuur – gaat deels ook over All Fours.
Hele fijne dagen Borrelaars. Ik hoop dat iedereen een erotische, sensuele en intieme vakantie heeft!