Waarom de NPO porno moet uitzenden
Laat me beginnen met dit. Ik kijk vrijwel nooit naar porno. Mijn eerste kennismaking ermee was op mijn vijftiende, op een huisfeestje zonder ouders. Op de grote televisie in de huiskamer werd het door jongens aangezet – het moet een commerciële ‘erotische’ zender zijn geweest, want aan laptops koppelen aan televisieschermen deden we denk ik nog niet. Ik herinner me dit: een vrouw stond in een parkje voorover gebogen tegen zo’n houten bankje, ze werd om beurten door twee mannen gepenetreerd in ofwel haar vagina ofwel haar anus, wat ik me vooral herinner is de vlieg die rondom haar anus vloog. Haar gezicht herinner ik me niet, want die zag je namelijk niet in deze ‘erotische’ film.
Het was denk ik op dat moment dat ik besloot dat dit niet echt iets voor mij was, niet voor mij gemaakt ook. Inmiddels wordt er natuurlijk feministische pornografie – porna – gemaakt, en dat heb ik zeker weleens uitgeprobeerd met een uitverkorene (de films van Jennifer Lyon Bell bijvoorbeeld of via de website Cheex), maar het is nooit een gewoonte geworden. Mijn enige verklaring is dat er voldoende aandrang en verbeelding in mijn lijf zit, al zou ik ook weer niet willen beweren dat mensen die porno kijken daar een gebrek aan hebben. Misschien zou het dus goed zou zijn voor mijn seksuele verbeelding – alles om de verstarring tegen te gaan. Aan de andere kant: ik kook ook vrijwel nooit uit een kookboek. En toch veranderen de gerechten die ik bereid. Ik kan de hele dag broeden op de sensuele vraag waarmee dat ene ingrediënt te combineren, dat is eerder een lichamelijk dan een hoofdelijk proces.
Zo heb ik dat ook met seks. Ik kan dagen na‘voelen’ waar iets (aan)geraakt wil worden – en hoe, of wat ik zou willen aanraken bij de ander. En als het dan gebeurt, is het toch altijd weer iets verrassends. Soms beter, soms minder. (Net als de gerechten overigens.)
Daarom is mijn voorstel, of mijn volgende pleidooi, misschien wel extra raar, want voor mij persoonlijk zou het – zou je denken – eigenlijk niet hoeven. Het is dan ook puur voor mijn medemens dat ik voorstel dat de NPO elke avond porno gaat uitzenden. En het lijkt me het best als een linkse progressieve partij (hebben we die nog?) dit zo spoedig mogelijk in haar partijprogramma opneemt.
Elke avond pornofestival
Een aantal weken mocht ik spreken op een pornofestival. Een pornofestival betekent precies wat je denkt bij het woord: een festival waar je samen met een publiek naar porno kijkt. In Alkmaar organiseerde Cultuur Kartel voor het eerst zo’n pornofestival. De 70 mensen in het publiek, gezellig neergezet aan tafeltjes in de zaal, kregen twee korte films te zien. Eerst Headshot van Jennifer Lyon Bell (Simon(e) van Saarloos liet daar tijdens Zomergasten als eerste een fragment van zien, herinner je je misschien nog wel) en na de pauze zagen we Need van Jonnah Bron. Beide films eerder porna dan porno dus.
Of we porno moeten toejuichen of tegenwerken, is een discussie die al lang wordt gevoerd onder feministen. Als je de argumenten tegen kort samenvat, komt dat neer op: porno onderdrukt vrouwen, het is racistisch, en het onderdrukt en verpest het ‘voelen’, de erotiek, zoals Audre Lorde betoogde in 1978. Zij schreef dat ‘pornography emphases sensation without feeling’; het gaat slechts om uiterlijke sensaties, niet wat je erbij voelt. (Zie de vrouw bij het bankje in het park.)
Het pornolandschap is sinds 1978 inmiddels flink veranderd, maar wat je je nog steeds kunt afvragen, en wat vele(n) feministen ook al deden, is of je macht überhaupt uit porno kunt halen. Blijft het niet altijd propaganda voor een bepaald soort seks? Blijft het niet altijd iets zien – een sensatie – in plaats van iets voelen? Kun je wel bij oorspronkelijke seksuele verlangens komen (als die al bestaan) als je telkens bepaalde seksbeelden ziet?
In Headshot, een korte film van 7 minuten, zien we alleen een hoofd van een jonge(man) die afgetrokken en gepijpt wordt door een vrouw die hij niet kent, in het filmpje voor het eerst ontmoet. We zien zijn ongemak bij hun ontmoeting (haar zien we niet), en hoe hij vervolgens opgewonden wordt en klaarkomt. We zien de opwinding van zijn gezicht afdruipen, maar niet de seks zelf. We moeten het ons zelf verbeelden. En doordat we geen seksuele handelingen zien, is er meer ruimte in onze eigen lichaam om te voelen. Om erotisch te worden. Deze porna speelt dus al met het idee van porno: het wakkert naast lust ook verbeelding op.
Virginie Despentes schrijft in haar boek King Kong Theorie hoe raar ze het vindt dat er zo belegen over porno wordt gedaan. In haar ogen zien we in plaats van te veel, juist te weinig porno.
Zij zegt dat seks te vaak alleen is voorbehouden aan de status quo, de machthebbende partij, en dat deze elite met een reden seks voor zichzelf houdt. Despentes ziet dit ‘verbod op seks voor het gewone volk’ ook in het verbieden van sekswerkers in het centrum van vele steden. Als je sekswerkers daar verbiedt, is de toegang tot seks lastiger voor ‘gewone’ mensen, terwijl de rijkere elite hier natuurlijk geen last van heeft: zij kunnen net zo goed een (chique) hotelkamer boeken.
Hetzelfde ziet ze dus gebeuren met porno. Juist omdat het niet serieus genomen wordt (zoals historische documentaires over bijvoorbeeld de Tweede Wereldoorlog) blijft het schunnig en onderworpen aan de macht van marktwerking en dus aan de zittende macht. In het begin van de videoporno werden pornofilms nog weleens in bioscopen vertoond, totdat dit al snel niet meer mocht. Volgens Despentes is dit een zonde: het brengt porno terug tot het geheime, terug de huizen in. We hebben juist een grote behoefte aan samen porno kijken, volgens haar.
Zo erotisch
De tweede film die ze lieten zien op het pornofestival was Need van Jonnah Bron. Ze maakte deze film met maar 9.000 euro, omdat geen enkel ‘normaal’ kunst- of filmfonds erotiek/porno wilde subsidiëren. Zo zonde, want Bron maakte een film op de grens van kunst en porna. Zó erotisch. Zó intiem. Zo zonder haast en climax. Ja, het kan: porno zonder macht.
Need wordt nu alleen vertoond op festivals, wat zonde is: dit zou iedereen moeten kunnen zien. En de maker(s) zou vooral betaald moeten worden zodat ze meer van dit soort films kunnen maken.
Kun je porno van binnenuit veranderen? Ja, heel langzaam, bewijzen de afgelopen jaren en feministische porno(makers). Tegelijkertijd vermeerdert het aanbod van aanbieders als Pornhub zich zo snel, valt dat wel in te halen? Alleen als we de structuur en economie ervan totáál veranderen.
Waarom zou de NPO hier niet een beginnetje mee maken?
Commerciële kanalen hebben wel erotische zenders – totaal gestuurd door marktwerking (bij KPN kun je een ‘erotiek pakket’ aanschaffen met maar liefst vijf erotische zenders) – en de nationale omroep niet – terwijl daar juíst mooie en kwalitatieve erotische films gemaakt zouden kunnen worden. Filmmakers zouden net zo goed als dat ze een comedy of documentaire pitchen bij de NPO, een filmplan voor een erotische film moeten kunnen aanbieden. En net zoals er mensen zijn die historische documentaires beoordelen op een filmplan, die daar vast voor gestudeerd hebben, kunnen er ook mensen studeren voor wat kwalitatieve niet-seksistische, niet-racistische pornografie/porna is. Iemand die er oog voor heeft. (Want ja, wat is dan ‘goede’ porno, zou je kunnen vragen, maar het gaat natuurlijk eerder om een zo divers mogelijk aanbod aan te bieden.)
Dan kunnen we eindelijk eens wat anders verspreiden dan de (zogenaamd gratis) pornhubshit. En word ik misschien toch nog pornoverslaafd.
Wat vinden jullie?
Is dit een goed idee, of zal de huidige machtwerking in porno, óók doorwerken in de programmering van de NPO?
Tips!
De miniserie KUNST & PORNOGRAFIE van Kluwen onderzoekt de raakvlakken van kunst en porno, maar onderzoekt ook of porno op zichzelf problematisch is of het van binnenuit kan veranderen.
King Kong Theorie van Virginie Despentes. Om elk woord dat in dit boek staat.
Goed idee!